Xã Cúc Phương là xã vùng cao thuộc huyện miền núi Nho Quan, tỉnh Ninh Bình, cách thị trấn huyện Nho Quan về phía tây 15 km.

Phía Đông giáp xã Văn Phương, xã Văn Phú huyện Nho Quan.

Phía Tây giáp xã Thành Minh và xã Thành Yên thuộc huyện Thạch Thành tỉnh Thanh Hoá.

Phía Nam giáp xã Kỳ Phú, huyện Nho Quan.

Phía Bắc giáp xã Yên Quang của huyện Nho Quan; huyện Yên Thuỷ, huyện Lạc Sơn tỉnh Hoà Bình.

Trải qua các thời kỳ lịch sử xã Cúc Phương ngày nay đã được mang nhiều tên gọi khác nhau. Trước năm 1930, đã hình thành 2 xã. Xã Chi Cái thuộc tổng Văn Luận; xã Yên Bạc thuộc tổng Quỳnh Lưu. Năm 1930, chế độ phong kiến thực dân đã hợp nhất 2 xã này và đặt tên là xã Cúc Phương thuộc tổng Văn Luận phủ Nho Quan.

Trước năm 1930 xã Cúc Phương có 49 hộ, 205 khẩu, 100% là đồng bào dân tộc Mường.

Cuối năm 1945 đầu năm 1946, xã Cúc Phương được đổi tên thành xã Phú Vinh. Xã Phú Vinh được mở rộng địa giới hành chính bao gồm xã Cúc Phương và một số bản của xã Kỳ Phú như: bản Ao Lươn, bản Mét, bản Kỳ Lão.

Tháng 4/1949, xã Phú Vinh chia tách 3 bản của xã Kỳ Phú, sáp nhập với một số thôn của xã Minh Đức và xã Yên Mông đặt tên là xã Quang Trung.

Đến tháng 11/1953 xã Quang Trung được tách ra thành 3 xã gồm xã Yên Quang, xã Văn Phương và xã Vinh Quang.

Tháng 4/1965 xã Vinh Quang được đổi tên thành xã Cúc Phương cho đến nay.

Trước năm 1986 xã Cúc Phương có tổng diện tích là 11.350 ha. Sau khi Vườn Quốc gia Cúc Phương thực hiện việc chuyển dân ra khỏi vùng lõi Vườn Quốc gia, từ năm 1986 đến năm 1990 địa giới hành chính xã Cúc Phương được mở rộng và có sự thay đổi, Diện tích tự nhiên là 12.373,51 ha; trong đó diện tích đất canh tác là 453,81 ha; đất đồi rừng lâm nghiệp là 340 ha, diện tích núi đá, đất có đá lộ đầu là 232 ha; còn lại là diện tích rừng đặc dụng do Vườn Quốc gia quản lý.

Năm 2000 xã Cúc Phương có 10 thôn, 470 hộ, 2680 khẩu, 96% là người dân tộc Mường. Năm 2017 dân số là 3189 khẩu, 867 hộ.

Tên làng, tên xóm có sự thay đổi theo từng thời kỳ cách mạng. Sau cách mạng tháng 8/1945 Cúc Phương có 8 làng: làng Nga, làng Sấm, làng Đang, làng Mạc, làng Đồng Cơn, làng Đăn, làng Lá Mền, làng Bống.

Năm 1987 sau khi chuyển dân đợt 1, 4 làng Đồng Cơn, Đăn, Lá Mền, Bống ra khỏi Vườn Quốc gia Cúc Phương quản lý, xã Cúc Phương có sự thay đổi tên làng: Làng Nga tách ra thành 3 thôn; Nga1, Nga2, Nga3. Làng Sấm tách ra thành 3 thôn; Sấm 1, Sấm2, Sấm3. Bốn làng chuyển địa điểm mới lập thành 2 thôn, thôn Đồng Quân và thôn Đồng Tâm.

Năm 1990 chuyển dân đợt 2 ra khỏi Vườn Quốc gia Cúc Phương gồm có 2 làng, làng Đang và làng Mạc đến địa điểm mới thành lập thôn Đồng Bót.

Năm 1994 thành lập thôn Bãi Cả gồm 34 hộ dân ở 4 thôn Sấm1, Sấm2, Sấm3 và Nga1 chuyển đến theo quyết định dãn dân của UBND tỉnh Ninh Bình.

Năm 2001 Vườn Quốc gia Cúc Phương bàn giao số hộ là cán bộ công nhân viên của Vườn đã nghỉ hưu về xã quản lý theo công văn chỉ đạo của Huyện uỷ Nho Quan thực hiện theo nghị định 51/NĐ-CP của Chính phủ.